روش‌شناسی تحقیق چیست و چه اجزایی دارد؟

[meeta]

مساله روش شناسی تحقیق، بخشی است که در هر کار پژوهشی (چه پایان نامه و رساله دانشگاهی و چه مقاله علمی پژوهشی و isi) مطرح است و محقق باید از همان ابتدای تحقیق، تکلیفش را با این بخش معلوم کند. معمولا در پایان نامه ها، فصل سوم، به این موضوع اختصاص پیدا می کند. در نگارش مقالات پژوهشی هم همیشه بخشی از مقاله مربوط به معرفی روش تحقیق است. در ادامه این یادداشت، به طور ساده و مختصر، منظور از روش تحقیق و بخش های اصلی آن را توضیح می دهیم.چگونه می خواهم تحقیقم را انجام دهم؟مسائل مربوط به روش‌شناسی تحقیق، در حقیقت پاسخ ما به این سؤال است که «چگونه می‌خواهم تحقیقم را انجام دهم؟». یعنی ما در این بخش می‌خواهیم مشخص کنیم سؤال اصلی تحقیق مان را چگونه و با چه روش و ابزاری پاسخ می‌دهیم. بنابراین وقتی می‌گوییم روش تحقیق، یعنی اینکه اطلاعات تحقیقمان چگونه قرار است گردآوری شود و با چه روشی قرار است طبقه‌بندی شود و با چه ابزاری قرار است تجزیه‌وتحلیل شود؟ پس طبیعی است که اگر ما روش نداشته باشیم عملاً قادر نخواهیم بود یک کار پژوهشی اصیل انجام دهیم.نکته بعدی این است که کوچک‌ترین اشتباه یا انحرافی در جریان پیاده‌سازی روش، عملاً در نتایج تحقیق تأثیر مستقیم دارد. تحقیقات ما چه کمی باشد و چه کیفی، فرقی نمی‌کند، چارچوب استاندارد روش‌شناسی باید در آن پیاده شود و این موضوع بسیار مهم است. چنانچه هر اشتباهی در این فرآیند انجام شود تمام تحقیق و یافته‌های آن درگیر یک اشتباه خواهد شد. این خود اهمیت مسئله روش را نشان می‌دهد.از طرف دیگر یک محقق فقط با تکیه بر روش تحقیقاتی است که می‌تواند حرف یا ایده خود را اثبات کند. به‌عنوان‌مثال تصور کنید محققی تصمیم دارد رابطه مهارت‌های اجتماعی و بهداشت روانی معلمان را توضیح دهد و می‌خواهد بگوید بین روابط اجتماعی و بهداشت روانی در معلمان ارتباط وجود دارد. او در صورتی می‌تواند این مسئله را به اثبات برساند که متغیرهای موردنظرش را به آزمون بگذارد و رابطه آن‌ها را مورد تحلیل قرار دهد، تا از پس این آزمون اثبات نماید که بین این دو مؤلفه یک رابطه وجود دارد، در غیر این صورت چطور می‌توان فرض کرد که غیر از یک ادعا چیزی دیگری دست ما را گرفته است.روش شناسی تحقیق شامل چه اجزایی است؟روش‌شناسی پژوهش اساساً چه مباحثی را در برمی‌گیرد؟ یعنی ما وقتی با مسئله روش درگیر می‌شویم قرار است چه‌کارهایی را انجام دهیم. اولین مسئله نوع تحقیق است یعنی زمانی که تحقیقی را انجام می‌دهیم وقتی قرار است به مباحث تحلیل و بررسی و نتیجه‌گیری ورود کنیم باید مسئله نوع تحقیق را مشخص کنیم. محقق ابتدا نوع روش را توصیف می‌کند و نوع روش به کار گرفته شده در تحقیق و دلیل انتخاب این روش خاص را مطرح می‌کند. البته انتخاب نوع روش مسئله‌ای است که به موضوع و سؤال یا فرضیه اصلی ما وابسته است؛ یعنی هر نوع روشی را نمی‌توانیم به کار بگیریم؛ زیرا روش ما باید مبتنی بر سؤال اصلی، موضوع تحقیق و فرضیه‌های مطرح‌شده باشد.آزمودنی های تحقیقمسئله دیگر آزمودنی‌ها است. یعنی جامعه آماری و نمونه آمار. با توجه به اینکه ما در تحقیقمان، مسئله‌ای را به آزمون می‌گذاریم، پس این آزمون باید در محیط و چارچوب خاص خود اجرا شود که به آن «جامعه آماری» می‌گوییم. از طرف دیگر، در مواردی به علت گستردگی جامعه آماری یا به دلایل دیگر، امکان‌پذیر نیست که روی تمام افراد آن جامعه، آزمون را اجرا کنیم. بنابراین ضرورت دارد که یک نمونه از این جامعه استخراج کنیم و آزمون را روی آن پیاده‌سازی کنیم. پس در بحث روش‌شناسی، مسئله آزمودنی‌ها، معرفی این آزمودنی‌ها و دلیل این آزمودنی و روش نمونه‌گیری را باید توضیح دهیم.ابزار اندازه گیریمسئله بعدی ابزار اندازه‌گیری است، در این بخش آن ابزار سنجش یا ابزار گردآوری اطلاعات را معرفی می‌کنیم، دلیل انتخاب آن ابزار خاص را شرح می‌دهیم، و ویژگی‌های فنی، قابلیت اعتماد و اعتبار (روایی و پایایی ابزار) آن را روشن می‌سازیم و بیان می‌کنیم که گردآوری داده‌های ما با چه کیفیتی و از طریق چه ابزارهای انجام می‌شود.روش تجزیه و تحلیل و اجرای روش تحقیقدر گام بعدی باید روش اجرا را مشخص کنیم. باید گزارشی از فرآیند اجرایی تحقیق در گزارش تحقیق خود بیاوریم. یعنی باید به‌دقت توصیف کنیم که مراحل مختلف اجرای تحقیق به چه صورت بوده است و جریان اجرایی و عملی تحقیق را در این بخش توضیح دهیم.نهایتاً آخرین بخش که در مبحث روش‌شناسی مهم است، مسئله روش تجزیه و تحلیل داده‌ها است. یعنی پس از اینکه اطلاعات لازم را گردآوری کردیم، آزمودنی‌ها را مشخص کرده و آزمون خاص مان را پیاده‌سازی کردیم، حال باید داده‌ها را گردآوری کنیم، منظم شان کنیم، طبقه‌بندی و خلاصه کنیم و مورد تحلیل قرار دهیم. تحلیل داده‌ها هم دارای روش‌ها و ابزارهای خاص خود می‌باشد.این بخش‌ها، اجزای اصلی بحث روش‌شناسی است که نهایتاً ما را به سمت استخراج و معرفی یافته جدید می‌برد.
به نقل از سایت تحقیق یار