آموزش و پرورش تطبیقی...

اهداف آموزش و پرورش تطبیقی


چکیده


در این نوشته بعد از اشاره اجمالی به اهمیت بحث تطبیق و تعریف آموزش و پرورش تطبیقی به هشت گزاره از مهمترین اهداف آموزش و پرورش

تطبیقی اشاره گردیده است که برخی از آنها عبارتند از کشف حقایق و مسائل آموزشی کشور پژوهشگر، واقع نگری در نظام آموزشی،

صلح جهانی، در اخیر به سه ملاحظه در نتیجه گیری اشاره شده است. یکی از ملاحظات این است که در مقایسه می بایستی شرایط

فرهنگی و ارزشی هر کشوری مد نظر قرار گیرد.



مقدمه


نظام های آموزشی به دنبال تربیت نیروی انسانی است، تربیت انسانی دارای مفهوم گسترده و در بردارنده ابعاد گوناگون می­باشد.نظام آموزش

و پرورش رسمی هر کشوری بخش قابل ملاحظه از آموزش و پرورش نیروی های انسانی را به عهده دارد. آموزش و پرورش تطبیقی

(Comparative Education) به شناسایی، تحلیل و مقایسه شباهت­ها و تفاوت­های پدیده های تربیتی در داخل یک نظام آموزشی و یا بین

نظام­های آموزش و پرورش کشورهای مختلف جهان با توجه به عوامل اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی مؤثر در تشکل و پیدایش

آنها می­پردازد(آقایی،1387، ص27) توجیه هر رفتاری نیازمند به تبیین اهداف آن است می­توان در پاسخ به این سوال که چرا به رشته آموزش

و پرورش تطبیقی پرداخته می­شود از اهداف آن صحبت کرد. این نوشتار برای پاسخ به این سوال اساسی آموزش وپرورش تدوین شده است

که چرا آموزش وپرورش تطبیقی پرداخته می­شود؟




روش تحقیق کتابخانه ای وبا توجه به اسناد و مدارک می­شود که از منابع مکتوب و با استفاده از تحقیقات که دیگران که به ثبت رسیده است

می­باشد.


مراد از تطبیق و مقایسه عبارت است از تجزیه و تحلیل مشابهت­ها، نکات مشترک و نیز تفاوت­های موجود بین سیستم­های مختلف تربیتی که

در زمینه سازمانی، تشکیلاتی، نحوه مدیریت آموزشی، برنامه و روش­های تربیتی و هم چنین ارزشیابی­های آموزشی درمراحل مختلف تعلیم

و تربیت به عمل می­آید.


منظور از اهداف دستاوردها، نقاط و قوت ضعف، و اصول مشترکی است که پژوهشگر با استفاده از مقایسه و تطبیق نظام های آموزشی

رسمی کشورها به دست می­آورد تا بتواند نظام های گوناگون آموزشی را شناخته، و برای بهبود نظام آموزشی خود پیشنهادات و راهکارهای

علمی را ارائه دهد
.

اهداف آموزش و پرورش تطبیقی


هر محققی که به دنبال مقایسه و تطبیق است اهداف گوناگونی شخصی، و عمومی داشته باشد که در اینجا برخی از اهداف مهم عمومی

را به صورت مختصر ارائه می­شود


1. کشف حقایق و مسائل تربیتی کشور خویش از طریق تحلیل و شناخت مسائل نظام­های آموزشی کشورهای دیگر.

برخی از حقایقی که قابل کشف اند عبارتند از:


الف) پیداکردن بینش باز نسبت به ضعف و قوت آموزش و پرورش کشور خویش.


تحلیل و شناخت جنبه های مختلف نظام­های آموزشی کشورهای جهان می­تواند برنامه ریزان آموزشی، مدیران مؤسسات تربیتی و مربیان

را در حل و فصل مسائل آموزشی یاری دهد و بصیرت و افق دید آنان را نسبت به نقاط قوت و ضعف نظام تربیتی خویش وسعت بخشد.


ب) پیداکردن قدرت توصیف، تحلیل و نقد نظام آموزشی کشور


نگاهی دقیق بر طرز عمل مراکز تعلیم و تربیت کشورهای دیگر زمینه­ی انتقاد و حل مسائل نظام آموزشی و پرورش خویش را فراهم می­سازد

و اداره کنندگان چنین نظامی را در کشف حقایق تربیتی و تحلیل اشتباهات آموزشی و اتخاذ تدابیری در جهت رفع به موقع مشکلات یاری می­دهد.


ج) تغییر و اصلاح نظام آموزشی کشور


2. آگاهی از تغییرات و اصلاحاتی که در نظام­های آموزشی کشورهای دیگر جهان که در نتیجه تغییر در سیاست کلی آنان و یا بر اثر رویدادهای

فرهنگی، اقتصادی و فنی رخ داده است می­تواند ضریب اشتباهات برنامه ریزان و مجریان طرحهای آموزشی را در تدوین و تنظیم طرحها رده بندی

مسائل، تعیین اولویتهای اجرایی و اعمال روش­های علمی در اداره امور آموزشی کاهش دهد مطالعات مقایسه ای به تدوین

نظریه های عمومی با شمول جهانی منجر می­شود و برای اصلاح نظام­های ملی سودمند خواهد بود.


3. ارزیابی مبتنی بر وافعیت نگری


مهمتر اثر واقعیت نگری در تحلیل نظام آموزشی کشور خویش به پرهیز از خودشیفتگی فرهنگی می انجامد که ممکن است از قوم­گرایی،

ایدئولوژی و تمایلات ناسیونالیستی افراطی منبعث باشد و یا ممکن است به اثر توجه نداشتن به گسترده علم و فرهنگ جهانی باشد.


4. برنامه ریزی.


امروزه صاحب­نظران تعلیم و تربیت براین باورند که برنامه­ریزی و اصلاحات آموزشی باید با توجه به آخرین روش­های آموزشی و فنی و پیشرفت­های

علمی جهان و با دیدی وسیع و بینشی ژرف انجام گیرد تا بتواند نیازمندیهای جامعه را در سطح کشور و جهان به نحو احسن تأمین نماید.

بنا به گفته فیلیپ جونز، یکی از محققان تعلیم و تربیت مقایسه ای «مطالعات تطبیقی در زمینه آموزش و پرورش با بهره گیری از اطلاعات

و تجارب کسب شده در جوامع دیگر به برنامه ریزان و طراحان برنامه های آموزشی این امکان را می­دهد تا به گام­های سنجیده و با آگاهی

از تدابیری که دیگران در جهت حل و فصل امور آموزش و پرورش خویش داشته اند، نسبت به تدون طرح­های منطقی و سنجیده به منظور

پیشرفت و توسعه کمی و کیفی آموزش و پرورش اقدام نمایند» و از انجایی که بین آموزش و پرورش و توسعه اقتصادی و اجتمعی کشور

رابطه منطقی و مداوم وجود دارد می­توان ادعا نمود که مطالعات تطبیقی آموزش و پرورش زیر بنای هر گونه برنامه ریزی جامع و دراز مدت نیز

محسوب می­شود.


5. برقراری و توسعه روابط فرهنگی بین کشورهای مختلف جهان در جهت وحدت و ایجاد صلح و دوستی و تفاهم بین انسان­ها.


6. معرفی نو آوری­های آموزشی


7. شناخت مسائل جهانی آموزش و پرورش.


برایان هومز می­گوید: می­توان برای آموزش و پرورش هدف های زیر را بر شمرد:


1. آموزش و پرورش تطبیقی باید به کسب دانستنیهای فراوان تری در جریان تعلیم و تربیت بینجامد.


2. این دانش باید علاقه و اطلاعات در باره روش­های تربیتی خاص را افزایش دهد و بتواند توضیح دهد که آنها چرا چنین هستند؟


3. اصلاحات و تجدید نظرها باید پیشرفت برنامه ریزی مخصوص را در نظام­های آموزش مدارس آسان کند.


4. باید گرایش­های مطلوب بین المللی را در میان آنان که این رشته را مطالعه می­کنند افزایش دهد.


5. یادگیری، اندوختن معلوماتی از تجارب دیگران و به کاربردن آن معلومات و دست آوردها در فهم بهتر سیستم تعلیم و تربیت جامعه

و بهبود بخشیدن آن می­باشد.


نتیجه


آنچه که به در نتیجه می توان گفت علاوه بر اینکه ما به هدف یاد شده خواهیم رسید می­بایستی برخی از ملاحظات را هم مد نظر قرار دهیم


اولا باید زمینه های مختلف کشورهای مورد مقایسه، مد نظر قرار گیرد درست است که می­توان از شکست­ها یا پیروزی­های دیگران تجربه

آموخت ولی بدون مطالعه­ی ویژگی ها و خصوصیات کشورها و شرایط ویژه هر کشوری نمی­توان آن را به کار بست.


ثانیا تفاوت های فرهنگی، معیارهای ارزشی، دینی، انسانی، و جهانی و نیز فرهنگ ملی و گذشته تاریخی در اخذ و پذیرش تجارب

دیگران مورد نظر باشد، به عبارت دیگر باید یافته های آموزش وپرورش تطبیقی بومی سازی شود.


نکته سوم که در نظر گرفت این است که آموزش و پرورش کشورهای که به جنبه های شناختی، عاطفی و مهارتی به صورت توأم توجه

شده است بیشترین بازدهی را در بخش های مختلف به دست آورده اند که نمونه بارز آن کشور ژاپن است.

مقدمه



تاريخ آموزش و پرورش جهان و فعاليتهايي كه در جهت پيشبرد اهداف آموزشي در طي تاريخ كهنسال زندگي انسانها به عمل آمده, مشحون از وقايع و

پيش‌آمدهايي است كه اطلاع از انها براي مسئولان آموزش و پرورش مي تواند ا مو زنده و كارساز باشد .


مطالعه و برسي نظامهاي تربيتي ديگران از دير باز مورد توجه متفكران و انديشمندان اموزش و پرورش بوده است . بنا براين سوابق اين بحث به

زمانهاي باستان بر مي گردد كه به صورت ديدار از كشورهاي بيگانه , چه ا ز نظر تجارت , تبليغات و مقاصد مذهب و چه از لحاظ كنجكاوي يا نظامي

صورت مي گرفته است , به طو ر يكه مفاهيمي از اين موارد در گزارشهاي سيا حا ن و مبلغان مشاهده مي شود . با اين وجود بحث آموزش و پرورش

مقايسه اي به صورت مدون و سيستماتيك , مقو له اي نسبتا جديد است كه حدود قرن هجدهم ميلادي ابتدا در مغرب مورد نظر واقع شده تدريجا به

مباحث تعليم و تربيت مشرق زمين نيز راه يافت .


با توجه به ضرورت تاريخچه تحول آموزش و پرورش تطبيقي پژوهشگر در كوشش است براي آشنا كردن خوانندگان و علاقمندان به رشته هاي

تعليم و تربيت تطبيقي به بررسي سير تاريخي اين رشته علمي بپردازد


لذا اين مقاله داراي عناوين ذيل مي باشد :



1- سير تكامل آموزش و پرورش تطبيقي



2- علاقه به تاريخ و فايده تاريخ



3- سير تحول در زمينه آموزش و پرورش تطبيقي در قرنهاي اخير


4- بررسي تاريخچه آموزش و پرورش تطبيقي از نظر برهه زماني



5- بررسي تاريخچه آموزش و پرورش تطبيقي و بين ا لملل



اميد است اين مجموعه كه خلاصه شده عناوين فوق مي باشد راه گشا براي محققين در زمينه آموزش و پرورش تطبيقي با شد . و از مطالب ا ن

به عنوان سرنخهاي اين رشته مورد استفاده قرار دهند. گر چه محدوديتهاي زماني و نوشتاري باعث گرديده كه عناوين را نتوان به صورت

كمي در اختيار علاقه مند ا ن به اين رشته مهم تعليم وتر بيت قرار داد.



سير تكامل آموزش و پرورش تطبيقي



مي توان گفت كه آموزش و پرورش تطبيقي با مشاهدات مسافران و جهانگردان بوجود آمد ا نها هميشه احساسات خود را در باره فرهنگ

و آموزش و پرورش كشورهاي مقصد بيان مي كردند شايد گز نفو ن اولين مقايسه گر باشد چون ا و د ر كتاب سير و پري اهدا ف و ساختار

نظام تر بيتي اشرافي , جنگلي و ا خلا قي جوانان پارس را در مقابل اهداف و ساختار تعليم تر بيت ا تني كه بيشتر جسماني و زيبا شناسي بود

قرار داده – مقايسه كرد ه است . بعد ها سيسر و ن فرهنگ مردم يونان ورم را با يكديگر مقايسه كرد . سزار از آموزش در و يد ها و تاسيست

از آموزش يحو دي ها , ا نگليسها و ا لما ني ها سخن گفتند . در شرق , در اواسط قرن هفتم يي تيسينگ , مسا فر چيني , دانشگاه بودايي

نا لا ندا د ر هندوستان را توصيف مي كند و د و قرن بعد سليمان تاجر عرب در كتاب رابطه چين و هند , به تمجيد از آموزش و پرورش چين

مي پردازد . قرون وسطي عصر مسافرت هاي بزرگ بود به غير از ما ر كو پلو كه در د ر بار مغول در پكن زندگي مي كرد , مي توان

از ا بن حند و ن تونسي به عنوان پرچمدار مطالعات تطبيقي ياد كرد . ا بن حند و ن كه تا ر يخد ا ن , جامعه شناس و اقتصاد دان بود اثر مهمي

بر جا گذاشته است كه د ربخشي ا ر ا ن مي خوانيم : لازم است( تاريخدان ) (... ) ماهيت اشيا موجود , تفاوتهاي بين ملل در وصول دور ا نها

و در نواحي مختلف در برخورد با زندگي , ا د ا ب و رسوم , استفاده از ابزار , فرقه هاي مذهبي , مدارس و تمامي موفقيت هاي گوناگون را

(كه بر جامعه تاثير مي گذارند ) بشناسد . ا وبايد از ا نچه هنوز از اين موارد باقي مانده ا گاهي يابد تا بتواند حال را با گذشته ( و شرايط حاكم

بر مكان هاي مختلف ) مقايسه كند . نكاتي را كه در انها توافق يا اختلاف دارند مشخص سازد و دلايل اين همانند و نا هما نند ي ها را ذكر كند ...)

اغلب تولد اين علم را با انتشار طرح و نظرات اوليه اثري درباره آموزش و پرورش تطبيقي توسط مارك ا نتوان ژ و لين در سال 1817 همزمان

مي دانند ژولين كه درصدد درمان تي در مورد موسسات و روشهاي تعليم وتربيت در كشور هاي مختلف اروپايي جمع ا و ري و در قالب

جدولهاي تحليلي خلاصه شود . اين كار نه تنها امكان مي دادكه ( براي تبديل آموزش و پرورش به يك علم تقر يبا تحصلي اصول مطمئن

و قواعد معيني ا ستننا ج شود ) بلكه باعث مي شد نظامهاي ا مو ز شي كشور ها باهم مقايسه شده , بهبود يابد .


ولي پيشرفتها چندان محسسوس نبود . در قرن نوزدهم , تحقيقات زيادي انجام گر فت ولي هدف بيشتر اين تحقيقات بهبود نظام آموزش ملي

با استفاده از تجارب خارجي بود تا تحقيقات ومطالعات تطبيقي به معناي واقعي كلمه . در اين راستا پر و س اولين كشوري بود تا تحقيقات

ومطالعات در ان انجام گرفت زيرا كه در ان اموزش ابتدايي از قرن هجدهم اجباري شد مورد توجه خاص قرر گرفت به گزارشهاي ويكتور كوژن

درباره نحوه تعليم و تربيت در اين كشور در سال 1833 زمينه ساز قانون گي زو در فرانسه شد .


نخستين مقاله هاي نظري درباره اموزش و پرورش تطبيقي در نيمه دوم قرن نوزدهم به چاپ رسيد . در سال 1900 ميكائيل سادم در كنفرانسي

با عنوان ( تا چه اندازه مي توانيم از مطالعه نظامهاي تر بيتي خارجي چيز هابياموزيم كه ارزش علمي داشته با شد ) هر نظامي تربيتي را

يك كل د ر نظر مي گيرد كه تمامي عناصر ان به يكديگر وابسته اند وبايد در ارتباط با كل اجتماع بررسي شوند . ( مسائل خارج از مدرسه از

مسائل درون ان مهمترند , در واقع مسائل خارج از مدرسه اداره كنند ه و توضيح دهنده مسائل دروني ).


مدرسه تنها و مهمترين نهاد تر بيتي نيست . مسائل تحصيلي را بايد در دور نمايي حقيقي انها يعني در ارتباط لازم و دائم با اشكال ديگر فرهنگ

اجتماعي بررسي كرد . ( اموزش و پرورش به خودي خود يك مساله نيست بلكه جزلانيفك مساله اجتماعي است , در حقيقت مساله اجتماع

خود مساله اي اخلاقي است ) .


تفكر اخير , بيانگر محدوديتهاي تفكر سادلر است , ولي در عين حال اوبود كه به مفهوم ( منش ملي )ارزش قائل شد : ( اموزش و رورش مطلوب

و واقعي بيانگر نوع زندگي و منش ملي است و ريشه در تاريخ يك ملت دارد وبايد با نيازهاي ان سازگا رباشد ) .


منش ملي به عنوان اصلي ترين نيروي تعيين كنند ه نظام تر بيتي باسوق دادن اموزش وپرورش تطبيقي به سوي ماورا الطبيعه بر جريان ان تاثير

گذاشته است .


به قول وكسليارد دوره بين دو جنگ ( عصر پختگي ) اموزش و پرورش تطبيقي نيست . بلكه د ر عصر در جازدن در توصيفها ي صوري , به جاي

تحليل كاركرد واقعي ان است , در جا زدن بدر مشا هدات ذهني كه روايي انها سنجيده نشده توسل به مفاهيم مبهمي چون منش ملي , نژاد انسان

گرايي و نيروهاي بالقوه كه نشان دهنده عقب ماندگي اماري و تحليل جامعه شناختي و حتي فقدان يك نماي تاريخي است , اين بدان معنا ست

كه مي توان از تمامي اصطلاحات به كار رفته انتقاد كرد بلكه استفاده اي كه از انها شد ه از يك انتزاعي , غير تاريخي و ثابت گرايانه نشات گرفته

كه جاي انتقاد دارد به علاوه تا اين اواخر , بسياري از كتابهاي راهنما د ر زمينه اموزش و پرورش تطبيقي پس از يك مقدمه كلي به رديف

كردن تك نگاري هاي نظامهاي غربي اكتفا مي كردند . بنا بر اين به هيچ عنوان نمي توان اين نوع تك نگاريها را اموزش و پرورش تطبيقي نماييد

پيشرفت مديون به كارگيري روشهاي تحليلي كمي و تلا شهاي موسسات تحقيقاتي و سازمانهاي بين المللي براي بهبود امارها و مقايسه پذيري

انها بوده است , ما مبحث روشهاي موجود را در بخش دوم مطرح خواهيم كرد . در اين جا به طور خلاصه به فعاليتها ي سازمان يو نسكو ,

سازمان همكاري و توسعه اقتصادي , دفتر بين المللي اموزش وپرورش ( ژنو ) شوراي اروپا سازمان كشور هاي امريكايي و انستيتوبين المللي

برنامه ريزي اموزشي اشاره مي كنيم . انجمنهاي اموزش و پرورش تطبيقي بسياري در جهان وجود دارد كه سمينارهاي بين الملي ومجلاتي كه

تعداد آنها رو به افزايش است به پيشرفت آنها كمك مي كنند.



علاقه به تاريخ و فايده تاريخ



مساله وظايف تاريخ و اهميت اموزش ان يا نياز هايي كه بر اوردن انها از اين علم انتظار مي رود به رويكردهاي گوناگون بستگي دارد .

مي توان به علاقه اي كه جماعات مختلف كودكان و بزرگسالان به تاريخ به عنوان ماده درسي يا موضوع نشر فرهنگي يا سر گرمي ( مانند

برنامه راديويي و داستانهاي تاريخي و نوارههاي نقاشي شده ) دارند توجه كرد . تاريخ پژوهشاني كه يكي از اين جماعات را تشكيل مي دهند

انگيزه هاي خاصي نسبت به كار تاريخي دارند علاقه هاي كه افراد از خود نشان مي دهند ضرورت با فايده يا وظايفي كه متخصصان و معلمان

با توده مردم بران اين علم قائلند تطبيقي نمي كند وظايفي را كه به تاريخي كه در سطح وسيعي پخش مي شود استناد مي دهند , همواره جنبه نسبتي

و احتمالي دارد . زماني هم كه اثرات دور يا نزديك هر علم يا اموزشي را در نظر بگيريم وضع به همين منوال است . از اين رو ديد گاههاي

كه در باره وظايفي بيان شده است كه از تاريخ انتظار مي رود بستگي به تحقيقات ( يعني ارزشيابي و فرايند انتقال دارد كه خود تاحدي جز

قلمرو اموزش و پرورش ازمايشي است . خواه منظور علاقه به تاريخ با شد و خواه فايده ان - كه به فوايد ان د رذيل اشاراتي مي شود.



الف : تاريخ به عنوان وسيله رشد شخصي :



صورت برداري ا ز فضايل عمده اي كه از روي عادت به مدد انها به اموزش تاريخي اعتبار مي بخشند ظاهرا كار اساني است .

اموزش تايخي علي القاعده امري شمرده مي شود كه در عين ارضا كنجكاوي شروع نسبت به امور گذشته , تخيل را ورزيده مي سازد دو

روح انتقادي و ا حسا س نسبي بودن امور را پرورش و افق ديد زماني را گسترش مي دهد و امور نظير انها

ب : تاريخ به منزله ابزار تحليل اوضاع كنوني :


هر گونه تفكر در باره وضع كنوني و هر نوع كوشش در تحليل يك وضع تر بيتي كنوني متضمن رجوع به گذشته است .

اين تفكر يا كوشش , ما را به تصويري از گذشته زيسته ( يعني تجربه خاص فرد به صورت دانش اموز ) يا ذهني ( يعني اثراتي كه اموزش

تاريخي در ذهن اوباقي گذاشته ايست ) بر مي گرداند .


سير تحول در زمينه اموزش و پرورش تطبيقي در قرنهاي اخير


1- مر حله تكويني



اين مرحله با انتشار ( اسكيس ) اثر معروف ( ژولين دوپاي ) اغاز مي شود . عوامل اساسي در زمينه ساختار مطا لعات مقايسه اي

مربوط به اموزش و پرورش و اصول مرتبط با روشهاي ان بوجود مي ايد . دستاوردهاي دوره مذكور اكثر ارزش خود را تا زماني ما حفظ كرده اند .



2- در مرحله پژوهش



از سال 1830تا 19ي1914 به طول انجاميد و پژوهشگران در زمينه نظامهاي آموزش مختلف به تحقيق پرداخته اند . در حقيقت گزارشهاي

انان پايه و مبناي اصلاحات برنامه ريزي شده , سيستمهاي اموزشي رابوجود اورد .


3- مرحله سيستم هاي تئوريك



از سال 1920 تا 1940 طول كشيد . نمونه اثار اين دوره كتابها ي (شنايد را),(هانس)و(كاندل )و ديگران است .



4- مرحله اينده نگري



بعد از جنگ جهاني دوم , مطالعات تطبيقي و مقايسه اي به سوي ايند ه نگري گرايش يافت در صورتي كه پژوهشگران , قبل از ان , ديد گاههاي

تاريخي را مورد نظر داشتند . سير تحول تاريخي اموزش و پرورش تطبيقي در پنج دوره به شرح زير مورد بررسي قرار مي گيرد .


دوره ي اول : نقل مشاهدات و شرح خاطرات سياحان و جهانگردان .



دوره ي دوم: اقتباس و الگوقرار دادن جنبه هاي اموزش و پرورش كشور بوسيله كشور ديگر .



دوره ي سوم : دوره ي همكاريهاي فرهنگي بين كشورهاي جهان براي رسيدن به خير و سعادت .



دوره چهارم : توجه به نظام اموزش و پرورش به عنوان نهاد اجتماعي كه نمي تواند بدون نفوذ فرهنگي – سياسي – اقتصادي جامعه اش فعاليت نمايد .



دوره ي پنجم : دوره ي استفاده از روشهاي علمي معمول در علوم اجتماعي براي اموزش و پرورش تطبيقي .



تاريخچه اموزش و پرورش تطبيقي از نظر برهه زماني



1- عمر كهن :



بدون ترديد قديمي ترين كوششها در زمينه مقايسه نظام تر بيتي و فرهنگي از زماني اغاز شد كه به علت مسافرت , تجارت , جنگ , ما مواريتها ي

مذهبي بين مردمان كشورهاي مختلف ارتباط متقابل برقرار گرديد . در مرحله اول بر داشتهاوتجزيه و تحليلها به طور شفاهي منتقل مي شود پس

انها به رشته تحرير در امد و نشر يافت . بدين ترتيب تاريخ اموزش و پرورش تطبيقي اغاز شد اگر هر يك از مردمان اسيا , افريقا يا نيم كره غربي

در عهد كهن در باره مردمان كه با انها در تماس بوده اند چيزي نوشته باشند , اين نوشته ها يا موجود نيستند يا شناخته نشده و در اختيار قرار

نگرفته اند , بنا براين بايد تاريخ اموزش و پرورش تطبيقي را از طريق مشاهده اثار كلاسيكي نويسندگان يوناني و رومي اغاز نمود . 2- اثار كلاسيكي


طي قرن 5 قبل از ميلاد پيندار از مقايسه هاي ارزشي اداب ورسوم مردمان اگاه بود . هرودوت مورخ يوناني تفسير هايي كه جنبه تطبيقي داشتند

در باره ايرانيان, مصريها, اشوريها بابليها ويوناني ها به عمل اورد . سقراط , تفاوت هوش در ميان انسانها به شرايط اب و هوايي نسبت دارد .

گزتفون اموزش وپرورش ايران را در مورد تجزيه وتحليل قرار داد وسبب شد كه يونانيها بتوانند تعليمات اسپارتي را باتعليمات ايرانيان مقايسه كنند .

پلي بيوس : از كشورهاي مختلف بازديد كرد وفرهنگ انان را د رنوشته هايش تجزيه وتحليل كرد . ارشتيك معروف ويترويوس پوليو همانند

سازگاريهاي روحي وجسمي وكيفيت حال را به اب وهوانسبت داد . و از دانشمندان از قبيل ژوليد سزار ,اسپيكوافر يكانوس مينور , تاستيوس نام برد .


3- قرون وسطي



گسترش تجارت , مسافرت وهيئتهاي مذهبي مسيحي بويژه در زمان جنگهاي صليبي , اخباري از سرزمينهاي خارجي فراهم ساخت كه پاره از

انها در مورد تفاوت فرهنگها و اداب و رسوم حكايت مي كرد . كه مي توان به دانشمندان و جهانگردان به نام اشاره كرد . سليمان تاجر , درباره

شيوه هاي تربيتي چين


جلوليلموس , اطلاعاتي درباره مقايسه فرهنگها گرد اوري كرده است و كا روي توسط ژاكبوس دو وتير يا كويا وساير ين دنبال شد .

سفر نامه هاي را بر بيكن , به منزله منابعي براي توصيف مردمان مختلف به كار رفت , وي مسرانه از هيئتهاي مذهبي خواست تا اداب

ورسوم و شعائر تمام ملتها را مطالعه كنند . و همچنين به اثار نمايندگان پاپ چهارم , سفر نامه هاي رالون لول ماركوپلو دانشجو ياني كه در

قرن 15 ميلادي به هند سفر كرده ابوريحان بيروني در ساله طريقه الهند را به جوامع يهوديان در اروپا , اسيا و افريقا سفر كرد . ابن حندون تحت

عنوان مقدمه ابن حندون به تاريخ نگاري و فلسفه تاريخ پرداخته و فرهنگ اموزش و پرورش شرق و غرب را با يكديگر مقايسه كرده است .


5- قرن پازدهم ميلادي



رشد تجارت , ما مو ر يت مذهبي, مسافرت و فعا ليت سياسي به دانش بشر در باره فرهنگهاي بيگانه افزود . اين امر بويژه در مورد و نيس در

ايتاليا صادق بود زيرا از سال 1268 ميلادي به بعد سفيران موظف بودند از كار خود كشورهاي محل خدمت به طور كامل گزارش تهيه كنند كه مي توان

از افراد زير نام برد . پو گيو پرا كت سيو ليني كه درباره دستخطهاي با ستاني تحقيق مي كرد , ليبو براند وليني كه به مقايسه نظري دولتهاي سلطنتي

مجارستان و جمهوري فلورانس را مقايسه كرد .


قرن شانزدهم ميلادي



اكتشافات جغرافيايي , كشفيات گسترده , قروني تجارت و سفر و افزايش ما مور يت هاي , به گزارشات متعدد درباره مردمان خارجي منتهي شد .

كه مي توان به آثار افراد زير اشاره نمود . ا ئو نا ودكا كس , گليز فلخر, ژ و ا نز بو موس ,ارا سمو س, و لف گنگ جست ، لوك فريد ريك ،

گوي لانوم ، جرجي و يكز، لو دو و يكو گي،لوئي لو روي هپنر يچ، رانشي،


قرن هفدهم



در اين زمان ، با رشد دامنه و عمق ارتباطات بين المللي در سياست ، تجارت و مذهب ، فرهنگ و آموزش و پرور ش نيز پيشر فت حاصل كرد .



مطالعات تطبيقي رد ز با شناسي و مذهب موجب برانگيختن اذهان د ربا ره امور فرهنگي و تربيتي صحنه بين ا لمللي شد. ژورف ا سكا ليگر

استاد دانشگاه لي‌دن در سال ***6 هلند يها را مورد ملامت قرار داد و در عين حال اذعان داشت كه زنان و مردان و تقريبا تمام دختران خدمت

كار مي توانستند بخوانند و بنويسند فرانسيس بيكن در آستانه قرن هفدهم توصيه كرد كه از دانشكده‌ها, مناظره‌ها و سخنرا نيها بسازيد به عمل آيد

و آداب ‌و رسوم بيگانه به طور انتخابي مورد استفاده قرار گيرد. ولي توان به سرويليام بررتون , كزارژاكوب هياد برانت, ترانسيلدانيا رابرت مولز ورت,

توماسكرينيوس كه مطالبي درباره علوم انساني, مذهبي, تاريخ سياست و ساير موضوعات در دانمارك را اشاره نمود.


قرن هجدهم



مطالعات انجام شده توسط ژان فردريك, پلدمن‌ياخ وپتروس كمپر هلندي موجب ترغيب انجام مقايسه درباره فرهنگ و آموزش و پرورش شد.

از سوي دانشمندان توجه ويژه‌اي به مطالعه سرخپوستان آمريكايي و سياهان آفريقايي مبذول شد و در اين مقايسه‌ها اغلب به مهمتري و كمتري

اشاره ميشده علاوه به روسيه و آمريكاي شمالي به نوشته‌هايي منتهي شد كه از ارزيابي وضعيت فرهنگي و تربيتي منتشر مي كردند . نويسندگان

و دانشمندان اين دوره عبارتنداز: لودويگ‌هوبرگ نمايشنامه نويس و از اهالي دانماركي كه وضعيت فرهنگي و تربيتي انگلستان, فرانسه, آلمان,

هلند و اسپانيا را مورد بازديد قرار داد. اليورگلداراسميت در سال 1782 درس آدب آموزي را در كشورهاي اروپايي غربي بررسي كرد كارل فيليپ

مورد تيز كه يك جهانگرد آلماني بود د رسا ل 1784 با ا ميزه اي از نخستين ر عيب جويي از آ- پ انگليس يادكرد .


قرن نوزدهم



در اوايل قرن نوزدهم نوشته ها به كار مقايسه بين آموزش و پر و ر ش كهن و ا مر وزي ادامه دادند . نمونه هاي چنين نوشته ها يي عبارتند از :

مطالعه ا رنست اگوست ا ور در سا ل1806 درباره تعليمات ارسطويي و پايان نامه دكتر اي پتروس را در سال 1819 كه در ان تئوري آموزش

و پرورش رومي را با آموزش و پرورش جديد مقايسه كرده است ساير انواع نوشته ها بر داده ها انديشه هاي جاري تمركز يافته است .

ر فرمهاي ( لهپسا ز يها ) اين قرن د ر آ – پ كه بوسيله پستا لوزي ا غا ز شد به مربيان آ – پ سراسر اروپا و نيمكره غربي را سوئيس جلب

كرد بعد ها باز ديد هاي مدرسه اي از پرو س (آلمان ) انگلستان و ا مر يكا يي شمالي برقرار شد . علاوه بر گزارشهاي توصيفي ، مطالعاتي هم

كه جنبه عيني ،علمي و تحليل ا ماري داشت درباره نظامهاي ا مو ز شي به عمل آمد . ساير موضوعاتي كه به آ – پ مربوط مي شد و بنيه تطبيقي

داشت عبارتند از ز با نشناسي و سا ير موضوعات . سزار – اگوست باست در سال 1808 بر مطا لعه دقيق مدارس خارجي اصرار ورزيد اما كسي كه

توانست در سال1918 لقب آ – پ تطبيقي علمي را بدست ا ورد .


قرن بيستم



سال 1902 برآموزش و پرورش تطبيقي سال خوبي بود زيرا سه تحقيق در اين زمينه منتشر شد . تحقيقات سد لر درباره تعليم و تربيت نژاد رنگي .

در ايالات متحده امريكا و مقايسه بين ا ر ما نها ي تعليم و تربيت آلماني و امريكايي . تحقيق ديگر نيز تحت عنوان ( ساختن شهروندان ) كه مطالعه ي

تطبيقي در زمينه آموزش و پرورش بود توسط هاگزانجام شد . درفاصله ميان دو جنگ جهاني اول و دوم اثار مهمي توسط (موسسه بين المللي )

با همكاري فكري ،دانشگاه لندن ،كالج تربيت معلم و دانشگاه كاليفرنيا و ساير ين انتشار يافت . قرن بيستم بدليل وجود محققين بانفوذي در زمينه

اموزش و پر ورش تطبيقي جالب توجه بود . پيشرفت ديگر ي كه در اين قرن در زمينه آ- پ تطبيقي حاصل شد عبارت بود از مطالعات مشترك ،

ينحايل سد لر – اموزش اخلاقي و تربيت در مدارس را عنوان گزارش از يك تحقيق بين المللي در سال 1909 به رشته تحرير در اورد .

قاعدتا مطالعه و عمل اموزش و پرورش تطبيقي ر امر پيشرفت وبهسازي اموزش در طول قرنها ي نوزدهم و بيستم هدف مبتني در بردانسته است .

با وجود اين مواردي وجود داشت .كه از اموزش و پرورش تطبيقي براي مقاصد تبليغاتي و اهداف سياسي استفاده مي شد .


تاريخچه مطالعات آ- پ تطبيقي



در اين بخش سعي خواهيم كرد كه به بررسي و شرح نظريات برخي از پيش كسوتان و محققان



دانش اموز ش و پرورش تطبيقي بپردازيم و به انگيزه تحقيقي انان در زمينه اموزش و پرورش تطبيقي پي ببريم و نسبت به نوع اطلاعات جمع اوري

شده ، نحوه توجيه وتفسير ان و همچنين استنساج پژوهندگان از اين اطلاعات در طي پنج دوره متمايز از هم اشناشويم . هر يك از دوره ها از

نظر جهان بيني پژوهندگان ، نوع مطالب مورد وارسي انگيزه مطالعه و سر انجام شخصيت پويندگان اين دانش خصوصيت بارز خود را داراست .

همانگونه كه اشاره شد بدليل حجم مطالب در اين بخش سعي بران شد كه به موارد مهم ان از ديد نگارنده پرداخته شود . زيرا اين مقاله گنجايش

بحث هاي حجيم اموزش و پرورش تطبيقي در بعد تاريخچه ندارد . كه نگارنده ترس از ان دارد كه نتواند حق مطا لب را ان چنان كه هست بيان كند .


1- دوره نقل مشاهدات و شرح خاطرات سياحان و جهانگردان به عنوان نخستين مطالعات اموزش و پرورش تطبيقي



ابتدايي ترين مطالعات در زمينه تعليم و تربيت تطبيقي را مي توان د ر اثار سفر نامه ها و گزارشهاي سياحان و جهانگردان ايام گذشته بدست اورد .

انگيزه اي كه اين گروه داشتند اين بود كه صرفا دستيابي به اطلاعات ر زمينه تعليم وتر بيت جوامع مورد بازديد نبود ه است بلكه مسافرت گروهي از

انان جنبه سياسي ، مذهبي وتجاري داشته است يكي از قديمي ترين مطالعات در زمينه اموزش و پرورش تطبيقي رامي توان در بين نوشته هاي

( گز نفون ) يوناني تحت عناوين تعليم و تربيت و حقوق در ايران باستان و سيرت كوروش پيدا كرد . بر يك من به مشاهدات گزنفون ايرد گرفته كه

او فقط با ديدن يك مثمر در ايران ان را به كل ايران تعليم داده است . سليمان تاجر در سال 851 ميلادي طي گزارشي از چين كه حاكي از وضع

اجتماعي مردم ان ديار است به وضع ان مردم پرداخته است . ماركوپلو چهار صد سال از صفر سليمان مي گذرد كه در سفر نامه خود درباره

خصوصيات و فرهنگي اهالي يكي از شهرهاي معروف چين به نام كين سي مواردي را بيان مي دارد . ويليام وينر يكي از نمايندگان سياسي اعزامي

از طرف دولت امريكا كه در اواسط قرن نوزدهم به چين مسافرت كرده است بر خلاف دونفر جهانگرد ( ماركووسليمان ) با ديدي كاملا بدبينانه درباره

خصوصيات مردم چين قضاوت كرده است . ميسيو فرهاي مذهبي و سياسي پرتغالي بودند از زماني كه ژاپن درهاي خود را به روي اروپا ئيان

باز كرد، به ان ديار غ------------نمودند و گزارشاتي از فرهنگ وسنن ژاپني بيان كردند . اي تي سنيگ ( I.tsing )درباره دانشگاه ( نالنو ا )

هندوستان گزارش تهيه نمود كه گزارش وي را مي توان نشانگر طبع كرامت سين و دقت نويسنده ان دانست كه با هنر مهارتي خاص به توصيف و

شرح انجا پرداخته است . الكلي دوتا كوويل درا وايل قرن نوزدهم به ايالا ت متحده امريكا سفر كرده وبه توصيف پاره اي از ويژگيهاي نظام

اموزش و پرورش مردم اين سرزمين پرداخته است .


2- دوره اي كه اقتباس ومدل قرار دادن جنبه هاي اموزش وپرورش توسط كشور ديگر متداول بود .



در قرن 18 م پطر كبير ، امپراتور روسيه كوشيد تا امپراتوري از هم پاشيده روسيه را به صورت كشور ي مترقي وتوانمند چون كشورهاي اروپاي

غربي در اورد بدين منظور ودر پي يافتن پاسخ اين سوال كه چه شد ممالك انگلستان و هلند به صورت كشورهاي قدرتمند و پيشرفته اروپا و جهان

در امده اند پيروي از چنين سياستي تنها مخصر به كشور ي چون روسيه نبود بلكه در طول قرن نوزدهم براساس شواهدي ه در دست است ساير

ممالك نيز از اين رويه پيروي كرده اند مثال : امريكا يي ، ژاپني ها ، رامي توان نام برد .


انتوان جولين : يكي از معروفترين مطالعات در زمينه اموزش و پرورش تطبيقي كه اقتباس و الگو قرار دادن جنبه هايي از نظام اموزش و پرورش

كشوري توسط كشور ديگر را مورد تاكيد قرار داده است . كار و مطالعه انتوان جولين تحت عنوان (تدبير و نقطه نظر هاي مقدماتي در اموزش

و پرورش تطبيقي ) مي باشد او براي جمع اوري اطلاعات مربوط به اموزشگاههاي و مدارس ممالك ايتاليا ، آلمان و سويس پرسشنامه اي

كه شامل 146 سوال بود ابداع كرد .


ويكتوركوزن



ده سال بعد از جولين يكي ديگر از محققان فرانسه به نام ويكتور كوزن كه استاد فلسفه دانشگاه سوربن بود و حتي به وزارت اموزش و پرورش

فرانسه هم رسيد ، به مطالعه و بررسي سيستم اموزش و پرورش كشور ( پروس) پرداخت .


جان گرايش كوم



وي براي مدت طولاني به ممالك اروپا يي سفر كرد و حاصل مطالعات خود رابه صورت رساله اي به نام ( يكسال در اروپا ) منتشر نمود .

و دلايل مطالعات نظامهاي اموزش و پرورش اروپايي را چنين ذكر مي كند .


1- چون ايالات متحده امريكا قصد دارد كه روابط فرهنگي و تجاري را با اروپائيان گسترش دهد لذا شناخت فرهنگ و جامعه اين ممالك براي نيل

به اين اهداف مفيد خواهد بود.


2- برقرار حسن تفاهم بين ايالات امريكا و ساير كشور ها ي روپايي علي الخصوص كشور ي چون انگلستان كه مدت طولاني امريكا تحت

سيطره نفوذ استعمار يان بوده است . 3- بالا خره اشنايي با تجارت و تدابير ي كه ممالك اروپايي در زمينه گسترش وبهبود بخشيدن نظام

اموزش و پرورش خود داشته اند ، مي تواند الهام بخش دست اندر كاران و كساني كه خط –مشي اموزش ايالات متحده امريكا را تعيين مي نمايند باشد .



هوارس مان



بيست و پنج سال بعد از گرايس كوم از طريق امورش و پرورش ايالت ( ماسا چوست ) چندبار مامور شد تا از موسسات اموزشي ممالكاروپايي

از جمله آلمان ، پروس ، فرانسه و انگلستان و هلند باز ديد بعمل اورد . وي اعتقاد دارد كه از تعليم و تربيت مي توان به عنوان وسيله اي بالقوه


خنثي است استفاده كرد اماتحت لواي چه اهدافي و براي تحقيق چه نياتي از اين وسيله موثر مي توان بهره گرفت وان را بالفعل نمود بستگي به

انتظارات جامعه دارد كه ان را در خدمت براوردن اهداف خود گرفته است .



1، دي ، بعچ



بيش از كوزن و هوارس مان جانب احتياط در زمينه اقتباس و الگو قرار دادن جنبه ها ي اموزش و پرورش كشور ي توسط كشور ديگر را رعايت

مي كر د. اواز طرف هيات امناي كالج امريكا در سال 1839 مامور شد تا از نزديك كار موسسات اموزشي و پرورشگاهي ممالك اروپا يي را

مورد بازديد قرار دهد و حاصل مشاهدات و مطالعات خود را به هيات مذكور گزارش دهد . بعچ مطالعا ت خود را با ابداع يك سري پرسشنامه كه

شامل عناوين و سوالات متفاوتي كه پاسخگوي شانزده مورد كه هيات امناي كالج امريكا از وي خواسته بودند شروع كرد . اين موارد شامل :

تاريخ ، سهم دولت در اداره موسسات اموزشي ، شيوه پذيرش ، تعداد دانش اموزان ، مواد برنامه ، روشهاي تدريس ، شيوه تنبيه و پاداش ،

نحوه برقراري نظم در موسسات اموزشي ، برنامه تغذيه و بهداشت و غيره بوده است .



جوزف كي



كي طي مسافرتهاي طويل المدتي كه به كشورهاي اروپايي كرده بود به مطالعه شرايط اجتماعي و نوع تعليم و تربيت معمول در ممالك مورد باز ديد

پرداخت و حاصل مشاهدات و مطالعا ت خود را طي رساله اي تحت عنوان شرايط اجتماعي تعليم وتر بيت مردم انگلستان و اروپا در سال 1850 منتشر

كرد . نتايج پيشرفت در كشور هاي پيشرفته اروپا يي را در دو عامل مي داند .


الف : گسترش تعليمات همگاني و تداوم و استمرار ان تا دوره بزرگسالي كه همگان صرف نظر از اينكه متعلق به چه طبقه اجتماعي هستند

از ان بر خورد دارند .


ب : اصلاحات ارضي و تقسيم زمين بين دهقان نان و كشاورزان



ماتيو ارنولد



علاوه بر ( كي ) دانشمندان ديگر انگليسي به نام ماتيو ارنولد كه از او مي توان به عنوان شاعر ، نويسنده ، سياستمدار ، اداره كننده مدرسه ،

محقق و بنيان گذار نظام اموزش و پرورش ملي انگلستان نام برد . وي معتقد است هدف از مطالعه اموزش و پرورش تطبيقي صرفا اين نيست كه

الگو و انگاره هاي نظام اموزش و پرورش كشور ي را مطالعه كرده وان را باتمايلات و پيشداوري ها ي شخصي مورد توصيف و ارزيابي قرار

دهيم وبالاخره حكم در تاييد ، تقليد ويار يان نما ييم بلكه هدف و ارزش مطالعات تعليم و تربيت تطبيقي دران است ، كه به طور


ساده وجدي دريابيم كه چگونه از ممالك ديگر بياموزيم و از تجارب انان در زمينه اموزش و پرورش بهره گيريم .



تولستوي


وي در جستوجوي نوعي تعليم و تربيت بود كه ادمي را ( ازاد)به با ر اورد او در سال 1862پس از مراجعت از سفر خود به روسيه ، بيان داشت

كه نظامهاي اموزش و پرورش حاكم در ممالك بيگانه اي كه وي مورد مشاهده و مطالعه قرار داده است به جاي اينكه در پرورش انساني ازاد ه همت

گمارند در تربيت افراد ي سر سپرده و بنده منش فعاليت هاي خود را متمركز كرده اند لذا وي قويا پيروي وتقليد از نظامهاي تعليم و تربيت جاري

در جوامع اروپا يي ، علي الخصوص كشور پروس توسط روسيه را مورد انتقاد قرار داد وتا كير نمود ، مدل و كپير قرار دادن نظام تعليم وتر بيت

مملكت پروس توسط كشور روسيه نه تنها گره كور و عضلا ت خاصي ا مو ز شي و تربيتي كشور متبوع وي را حل نخواهد كرد بلكه در پس افتادگي

نظام فعلي تعليم و تربيت روسيه نيز موثر خواهد بود .


3- تحت حمايت قرار گرفتن مطالعات تطبيقي آموزش و پرورش از نهعتت ا نتر ناسيوناليست ها دانشمندان و محققان اين دوره رنگ بشر دوستانه

و ا نتر ناسيوناليستي به مطالعات و پژوهشهاي خود داده بودند . افكار بشر دوستانه جو لين ، بويژه در زمينه تاسيس يك سازمان بين ا لمللي تعليم

و تربيت و انتشار ما هنا مه و برگزاري كنفرانسهاي آموزش و پرورش در اين تحقق يافت . مطالعات و نوشته هاي محققا ن اين دوره را مي توان

به 4 گروه تقسيم نمود .


الف : مطالعات و تحقيقاتي كه جنبه جهان شمولي داشت و اكثر كشور هاي جهان را در بر مي گرفت دانشمندان اين گونه تحقيقا ت و مطالعات ،

از احساسات بشر دوستانه بر خورد دار بودند و بيشتر به مسائل و مشكلات تعليم و تربيت در مقياس وسيعتر از وطن خود داشتند كه مي توان نوشته هاي

پل و نر ورا نمونه بارز اين گروه از مطالعات به شمار ا ورد .


ب : گروه دوم مطالعات تطبيقي اين دوره را منحصر به انتشار ا مار و اطلاعات كمي در خصوص جنبه هاي مختلف امورش و پرورش كشور هاي

جهان است . دفتر بين ا لمللي تعليم وتر بيت نقش اساسي و مو ثر ي در جمع ا و ري اين گونه اطلاعات داشته است . ج: گروه سوم از مطالعات

اين دوره ، مربوط به تحقيقات و مطالعاتي كه به ياري ا مار و اطلاعات جمع ا و ري شده در ساز ما نها ي بين المللي از جمله دفتر بين المللي تعليم

و تربيت و نو يسكو انجام گرفته است . محققان با به كا ر بردن اين اطلاعات و اما ر به مقايسه نظامهاي تعليم و تربيت كشورهاي مختلف پرداخته اند .

نوشته ها و پژوهشهاي پدر و روز لو را مي توان از قبيل دانست .


د : پس از پايان جنگ جهاني دوم با تاسيس چون يو نسكو و سازمان همكاري توسعه اقتصادي بر دامنه مطالعات تطبيقي در زمينه آموزش و

پرور ش افزوده شد . اين سازمانها به اعزام متخصصان تعليم و تربيت و بر نامه ريزان ا مو ز شي به كشور هاي توسعه نيافته پرداختند و دليل

اعزام اين افراد را حسن نيت خود مبتني بر اينكه خواهان توسعه و پيشرفت تعليم و تربيت در كشور هاي در حال رشد و كم توسعه هستند اعلام كردند .



4- دو ره اي كه به نظام آموزش و پر و ر ش به عنوان يك نهاد اجتماعي توجه شد .




ميشل سدلر



انتشار مقاله اي كوتاه تحت عنوان ( تا چه حد مي توان از مطالعه نظامهاي ا مو زشي ديگران بهره علمي اندوخت ؟)



توسط ميشل سدلر در سال 1900معضل جديدي را به روي مطالعات اموزش و پر ور ش تطبيقي گشود . شيوه تجزيه و تحليل مسايل مورد بحث

توسط سدلر در تين مقاله از جامعيت خاصي بر خورد دار بود . او نظامهاي ا مو ز ش و پر ورش را مولود يك سري از عوامل و نيروهاي اجتماعي

و تاريخي قابل تشخيص و تمييز مي داند و اعتقاد دارد مطالعه و بررسي مدارس به عنوان نهاد اجتماعي كه جزء لاينفك جامعه اي است كه ان را

در برگرفته ، بدون د ر نظر گرفتن نهادها ي ديگر اجتماعي كه در شكل دادن و رشد وتوسعه مدارس و ا مو زشگا ههاي جامعه نقش حياتي را

ايفا كرده اند . امري است غير ممكن و كار محقق كه مدارس را بدون در نظر گرفتن نيروها و عوامل موثر د رانها مورد بررسي قرار دهد و

به مجموعه عوامل فرهنگي و زمينه و محيط اجتماعي حاكم در جامعه ، توجه نداشته باشد از اعتبار و صحت علمي بر خوردار نيست . او در

گزارشي كه به وزارت اموزش و پرورش انگلستان تحت عنوان ( اشفتگي د ر تعليمات متوسط ) در آلمان و جاي ديگر ارائه داد و عمل مستقيم

( اقتباس فرهنگي ) را سخت مورد انتقاد قرار داد .



ايساك كندل



وي در كتاب معروف اموزش و پرورش تطبيقي را در سال 1923 كه كتاب درسي دانشگاهي است منتشر نمود . بيشتر سعي بر ان داشت تا اين تز را كه

نظامهاي تعليم و تربيت موجود د ر ممالك اروپايي متاثر از نظامهاي سياسي انهاست به ثبوت برساند . د ر مورد اثار و ديدگاههاي كندل داور يهاي

متفاوتي را محققان اموزش و پرورش تطبيقي انجام داده اند . برخي بيشتر به جنبه هاي فلسفي و تاريخي اثار وي توجه داشتند و برخي به ابعاد

جامعه شناختي و سياسي اثا روي اشاره مي نمايند .



نيكلاس هنر



از مهمترين كتابها ي او كتاب اموزش و پرورش در اين دو اثر امده است كه مجموعه نظريات او در زمينه مطالعات تطبيقي اموزش و پرورش در

اين دو اثر امده است . به اعتقاد او اموزش و پرورش تطبيقي همان اندازه كه با تاريخ اموزش و پرورش ارتبا ط دارد با فلسفه تعليم وتربيت نيز

در ارتباط است وي اعتقاد د راسخ دارد كه درك جريانات داخل مدرسه ، بويژه از طريق مطالعه و تجزيه و تحليل جريانهاي خارج از مدرسه يعني

عوامل اجتماعي ، اقتصادي سياسي و مذهبي كه محيط مدرسه متاثر است امكان پذير است .



5- دوره اي كه محققان مطالعات اموزش و پرورش تطبيق ياز روشهاي علمي معمول د ر علوم اجتماعي بهره گرفتند . پس از جنگ جهاني

دوم علي الخصوص از سال 1950 به بعد به علت دسترسي به اطلاعات اماري و كمي توسعه تكنولوژي ، جمع اوري و ثبت اطلاعات ، توجيه

و تفسير اطلاعات توسط ماشينهاي پيشرفته حساب و كامپيوتر و بالاخره ابداع تكنيكهاي جديد اماري ، مطالعات تجربي متبني بر تحليل كمي پريدهاي

مورد تحقيق ، د ر قلمرو علوم اجتماعي از گسترش چشمگيري بر خوردار شد . همزمان با اين تحولات پژوهندگان علوم اجتماعي به ابداع مدلهاي

پيشرفته و پژوهش به منظور مطالعه و نهادهاي موجود ان دست زدند . اهتمام اخير اين دانشمندان در تدوين تئوريهايي كه به مدد ان بتوان اطلاعات

مربوطه و مناسب را مورد استفاده قرار داد و از اطلاعات نا مربوط پرهيز كرد ، نقش موثر ي را داشته است . دانشمندان اموزش و پرورش يكي

از نهادهاي اجتماعي است و د ر مطالعه ان بايد از همان شيوه اي كه در مطالعه ساير نهادهاي موجود در جامعه به كار مي رود بهره گرفت ، اقدام

به بهره بردار ي از تجارت تحقيقي معمول در علوم اجتماعي از جمله علم سياست ، جامعه شناسي و اقتصاد نمودند بدين وسيله مطالعات آموزش و

پرورش تطبيقي وارد مرحله جديد ي ه مي توان ان را در دوره ( نرماليسم ) ناديده شد




بردي



جرج . زي . اف . بردي با آگاهي در اين موضوع كه بدو ن داشتن ( متد يا روش مشخص ) كه برا ي حل مساله تحقيق شايسته است ، هر گونه

مطالعه تطبيقي امكان پذير نيست ، د ر مقاله اي تحت عنوان ( گفتاري در باره روشهاي آموزش و پرورش تطبيقي ) اشاره مي كند كه اولين وظيفه

افراد ي كه به نحوي در تدريس يا تحقيق تعليم و تربيت تطبيقي مشغولند شناخت و آگاهي به شيوه هاي گوناگون بررسي و مقايسه انها با هم و بالاخره

گزينش شيوه اي مناسب مي باشد . او تا كيد مي كند كه پژوهش در باره پديده هاي اجتماعي بايد


به نقشه و برنامه سنجيده استوار باشد و د ر جريان مطالعه تطبيقي چهار مرحله را مشخص كرده است .



1- مرحله توصيفي



2- مرحله تفسير



3- مرحله همجواري



4- مرحله مقايسه




فرد ريك ادنيك



يكي از مطالعات نسبتا كلاسيك اين دور ه مطالعاتي بود كه ادنيگ د ر سال 1958 انجام داد اين محقق د ر صد هزينه هاي آموزش و پرور ش

گروهي د ر كشور ها را نسبت به كل در آمد ملي آنان مورد بررسي و مقايسه قرار داد . و اعلام داشت كه بين حجم كل د ر آمد ملي و درصد ي

از آنان كه صرف هزينه هاي آموزش و پرورش مي شود رابطه نزديكي وجود دارد يعني كشور هايي كه دارا ي در آمد ملي بيشتر هستند . در صد

بالاتري از در آمد مذكور را صرف تعليم و تربيت آحاد جامعه خود مي نمايند .



هاربي سون و مايرز



نيت اين دو اقتصاد دان اين بود كه شاخصهاي توسعه منابع انساني را در بين 75 كشور مورد بررسي و مقايسه قرار دهد با اين هدف كه دريابند

آيا بين شاخصهاي توسعه و منابع انساني و ميزان و رشد اقتصاري كشورهاي تحت مطالعه رابطه آماري معنا داري وجود دارد يا خير .



رابرت جي . هو نيگهورست



او براساس اين فرضيه كه صنعتي شدن منشا ء تغييرات اجتماعي ، بخصوص محرك اجتماعي ، بخصوص محرك اجتماعي د ر كشور هاي

انگلستان ، استراليا و برزيل بود . و نتيجه تحقيق او را مي توان به صور ت ذيل خلاصه نمود .


1- در جوامع صنعتي امكان تحرك اجتماعي و تحرك طبقه اي ، دشوار ي چنداني ندارد و تحريك طبقه اي برا ي اقرار و گروههاي مختلف ،

برخلاف كشورهاي غير صنعتي نسبتا به آساني صورت مي گيرد . د ر پايان هو نيگهور ست تعليم و تربيت را عاملي موثر د ر جريان صنعتي شد ن

و بالاخره تغييرات و تحولات اجتماعي معرفي مي نمايد و به عقيده وي شرايطي كه نظام تعليم وتر بيت كشوري بتواند تحرك اجتماعي را امكان سازد

از كشور ي به كشور ديگر متفاوت است .




نتايج تحقيق :



با توجه به مطالعات عنوان شده د ر بخشهاي مختلف اين مقاله مي توان به نتايج زيردست يافت 1- تاريخچه آموزش و پرور ش تطبيقي

از زماني كه انسان وجود داشته است مي توان عمر آن را حساب كرد زيرا سنگ نوشته ها و كتيبه هاي داخل غار ها همگان نشان از آموزش

و پرورش اعصار گذشته مي باشند .


2- فايده تاريخچه آموزش و پرورش تطبيقي را مي توان به اندازه فايده و بهره هايي كه انسان از تعليم و تربيت مي برد به حساب آورد زيرا بدون

توجه به تجربيات گذشتگان آيندگان نمي تواند به رسم برنامه هاي خود بپردازند .


3- از آنچه كه در تاريخچه آموزش و پرورش تطبيقي از لحاظ برهه زمان بدان مي توان اشاره كرد اين است كه هر رويدادي كه براي انسان

در طول تاريخ افتادن است تماما برا ي او مي تواند آيينه تعليم و تربيت باشد زيرا رخدادهاي اجتماعي د ر نظام آموزشي موثر و متقا بلا نظام

آموزشي د ر رخدادهاي اجتماعي موثر مي باشند لذا بررسي زماني د ر جامعه و اجتماع مي تواند نقش موثر و قابل توجهي بر روند آموزش و

پرورش يك كشور داشته باشد .


4- آگاهي از تغييرات و اصلاحاتي كه د ر نظامهاي تربيتي كشورهاي ديگر رخ داده است و مشكلاتي كه آنان د ر اصلاح و توسعه آموزش و پرورش

خويش داشته اند و آشنايي با روشها و تدابير ي كه براي حل اين مشكلات به كار برده اند مي تواند ما را در شناسايي مسائل آموزشي و اتحاد

تدابير شايسته براي حل و فصل رضا يت بخش آنها ، خصوصا د ر زماني كه انديشه بنياد نهادن نظام نوين آموزشي هستيم ياري دهد . همچنين

اين امر مي تواند اين امكان را فراهم نمايد كه با ژرف انديشي نسبت به اصلاحات آموزشي بنگريم و د ر مقام قانونگذار، برنامه ريز و مجري

طرحهاي آموزشي واداره كننده كانونهاي تعليم و تربيت با گامهاي استوار و سنجيده حركت خويش را در تامين خير و صلاح عمومي اغا ز كنيم

و همان تجارب را كه ديگران با صرف زمان و سرمايه گذاري وسيع بدست آورده اند . به علت عدم اطلاع دوباره حاصل نماييم .


5- بي سبب نيست كه در جوامع پيشرفته و مترقي جهان ، هر روز وسعت مطالعات و پژوهشهاي تطبيقي در زمينه آموزش و پرورش و شمار

كانونها ي علمي كه اين قبيل بررسيها را در سر لوحه اشتغالات خويش قرارداده اند اضافه مي شود و سير تكاملي در اين زمينه همچنان ادامه دارد

و مشمول انيگونه بررسي ها از نظر جغرافيايي و منطقه اي نسبت به گذشته نه چندان دور فراگير شده است .