معرفی رشته صنايع غذایی

مجموعه علوم و صنايع کشاورزي که با عنوان مهندسي کشاورزي توسط داوطلبان گروههاي آزمايشي علوم رياضي و علوم تجربي انتخاب مي شود، به علوم و صنايعي اطلاق مي شود که طي آن مواد خام غذايي گياهي و حيواني، توليد، برداشت و فرآوري شده، براي مصرف آماده مي گردد. رشد بي رويه جمعيت همراه با کاهش منابع غذايي، اهميت به کارگيري روشهاي علمي موثر براي افزايش توليد محصولات کشاورزي و دامي، بهبود کيفيت و کاهش ضايعات اين محصولات را آشکار مي سازد و دست يابي به اين اهداف در قالب رشته هاي مهندسي کشاورزي ممکن و ميسر است.
بدين سبب در آزمون سراسري، مجموعه مهندسي کشاورزي براي تربيت متخصصان اين رشته در گرايشهاي مختلف با مقاطع کارشناسي و کارداني در نظر گرفته شده است.
1- علوم و صنايع غذايي
1-1) تعريف و هدف
اين رشته در گذشته با نام مهندسي کشاورزي – صنايع فرآورده هاي کشاورزي در دانشگاههاي کشور ارائه شده و از سال 1371 به طور رسمي به علوم و صنايع غذايي تغيير نام داده است. کليه عملياتي که پس از صيد و برداشت محصولات زراعي و باغي و يا ذبح دام انجام شده و مواد خام را به ماده غذايي آماده مصرف تبديل مي کند، شامل روشهاي نگه داري، فرآوري، بسته بندي و... زير مجموعه اين گرايش مي باشند.
هدف از اين رشته، تربيت نيروهاي متخصصي است که بتوانند در زمينه هايي چون اجراي عمليات تبديل مواد غذايي، نگه داري محصولات کشاورزي، کنترل کيفيت، کمک به طراحي و بهينه سازي خطوط توليد در کارخانه هاي مورد نظر فعاليت کرده هدايت، نظارت و مسووليت فني واحدهاي توليد فرآورده هاي مختلف غذايي را بعهده گيرند.
1-2) اهميت و جايگاه در جامعه
نياز روز افزون جامعه به غذا و رشد بي رويه جمعيت و کاهش منابع غذايي، يکي از مهمترين مسائلي است که توجه دولتمردان، انديشمندان و محققان را به خود معطوف داشته است. در اين راستا، لزوم استفاده بهينه از منابع غذايي موجود و به کارگيري روشهاي مطلوب نگه داري و جلوگيري از ضايعات بي رويه محصولات کشاورزي، تأمين منابع جديد غذايي، بسته بندي مناسب به منظور حفظ و بهبود کيفيت محصولات و ...، از جمله مواردي است که اهميت آن بر هيچ کس پوشيده نيست.
علاوه بر اين، رشد و توسعه جوامع و پيشرفت علوم و صنعت، سبب پيدايش عادات و سبک هاي نوين غذايي شده، به گونه اي که نياز به تنوع محصولات و پيدايش فرآورده هاي جديد غذايي و کمک غذايي به شکل روز افزوني احساس مي گردد. بدين سبب رابطه مستقيم رشته صنايع غذايي با سلامت مردم و توجه خاص دولت و مردم به کميت و کيفيت غذايي جامعه و ايجاد کارخانجات جديد صنايع غذايي و ...، همگي دلايل بارزي هستند که اهميت اين رشته تحصيلي را نشان مي دهند.

هدف از تحصیل در صنایع غذایی
وقتی صحبت از صنایع غذایی می شود، رشته های تغذیه، مهندسی شیمی گرایش صنایع غذایی، مهندسی کشاورزی گرایش علوم و صنایع غذایی و نهایتاً رشته علوم و صنایع غذایی به ذهن خطور می کند، در این میان رشته علوم و صنایع غذایی که به کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی می پردازد، نقش مهمی در حفظ سلامت جامعه دارد. در هر کارخانه ای هدف، تولید بهترین محصول است.
محصولی که از هر جهت مطلوب و بدون عیب و نقص بوده و در عین حال ضایعات بسیار کمی داشته باشد. برای رسیدن به این هدف باید بر روی تولید محصول غذایی نظارت وکنترل داشت یعنی از همان ابتدا که ماده خام به کارخانه می آید تا زمانی که پس از تغییرات لازم، بسته بندی شده و برای عرضه آماده می شود، باید محصول مورد نظر کنترل و آزمایش گردد. برای مثال هنگام تهیه بیسکویت یا کلوچه از زمانی که آرد وارد کارخانه می شود تا زمانی که مواد مورد نیاز مثل رنگ و طعم دهنده ها به آن اضافه می گردد و در نهایت ماده مورد نظر پخته می شود، باید مرحله به مرحله توسط مسؤولین آزمایشگاه نمونه برداری و آزمایش گردد. که این کار توسط متخصصان علوم و صنایع غذایی شاخه کنترل کیفی انجام می گیرد.
ماهیت
باید گفت که درس های رشته علوم و صنایع غذایی تفاوت زیادی با درس های مهندسی کشاورزی گرایش علوم و صنایع غذایی ندارد اما چون رشته علوم و صنایع غذایی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، بیشتر به کنترل بهداشت و سلامت مواد غذایی میپردازد و رشته مهندسی کشاورزی نیز وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری می باشد، به نحوه تبدیل مواد غذایی نظارت دارد.
در رشته علوم و صنایع غذایی، دانشجو تکنولوژی صنایع غذایی مختلف از قبیل صنایع لبنیات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزیجات و میوهجات را فرا می گیرد. همچنین دانشجویان درباره صنایع نگهداری مواد غذایی، بسته بندی و کنترل کیفی مواد غذایی آموزش می بینند. یعنی دانشجو یاد می گیرد که چگونه طی فرآیندهایی، عمر مواد غذایی را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آن، طولانی تر کند.
در یک توضیح کوتاه می توان گفت که تفاوت رشته تغذیه با علوم صنایع غذایی در این است که تغذیه علم طولانی تر کردن عمر انسان ها است، اما رشته علوم و صنایع غذایی در جهت طولانی کردن عمر غذاها قدم برمی دارد.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه
اگر می خواهی از دیگران عقب نمانی، از آن ها جلو بزن این جمله باید سرلوحه هر دانشجویی قرار بگیرد، بخصوص دانشجویان رشته علوم و صنایع غذایی که قرار است در واحدهای تولید مواد غذایی در کشورمان فعالیت کنند. چرا که راز موفقیت دانشجوی این رشته در دستیابی به فرآورده های جدید و عرضه آن به بازار و قابلیت توافق و سازش با تقاضای مشتریان می باشد و چنین کاری نیاز به تلاش و کوشش بسیار دارد.از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید آمادگی کار در شهرهای کوچک یا حومه شهرهای بزرگ را داشته باشد، چون بیشتر کارخانه های صنایع غذایی خارج از شهرهای بزرگ و یا در شهرهای کوچک مستقر هستند. درس های مهم و پایه در این رشته نیز شامل شیمی، زیست شناسی (شاخه میکروبیولوژی) و آمار و احتمالات می شود.

آینده شغلی و بازار کار
در حال حاضر حدود 5 هزار کارگاه و کارخانه بیش از 85% نیاز مواد غذایی کشور را در داخل تولید می کنند. این واحدهای تولیدی پیش از آغاز فعالیت خود، موظف بودند چهار پروانه تأسیس، بهره برداری، مسؤول فنی و ساخت را از وزارت بهداشت دریافت کنند. در این میان برای دریافت پروانه مسؤول فنی باید فرد تحصیل کرده ای به عنوان مسؤول فنی معرفی گردد تا پس از تأیید صلاحیت او در یک کمیته قانونی در اداره کل نظارت بر مواد غذایی، پروانه مورد نیاز صادر شود.
بر اساس قانون، مسؤول فنی موظف است بر تمام مراحل تولید، از تهیه مواد اولیه تا بسته بندی و توزیع یک کالا نظارت داشته باشد. همچنین تمام واردات باید با نظر مسؤول فنی و تأیید اداره کل نظارت انجام شود. از همین رو فارغ التحصیلان علوم و صنایع غذایی بهترین افراد برای پذیرش چنین مسؤولیتی هستند.
از سوی دیگر کشور ما با رشد جمعیت فزاینده ای روبرو است. جمعیتی که هر یک از افراد آن روزانه به 3000 کالری و 95 گرم مواد پروتئینی نیاز دارد. البته ایران به دلیل اقلیم چهار فصل و خاک مناسب می تواند به یاری کارشناسان صنایع غذایی این نیاز را برآورده سازد و حتی به عنوان یک کشور استراتژیک صادر کننده مواد غذایی در جهان مطرح شود. همچنان که در حال حاضر نیز سالانه میلیون ها دلار، اقلام مختلف صنایع غذایی به خارج صادر می شود.
در کشوری که باید نیاز به مواد غذایی رابرای بیش از 60 میلیون جمعیت تأمین کرد، صنایع غذایی هیچ وقت در انزوا قرار نخواهد گرفت، برای همین فارغ التحصیل این رشته اگر آمادگی کار در کارخانه یا کارگاه را داشته باشد کارخانه هایی که بیشتر در حومه شهر یا شهرهای کوچک واقع شده است فرصت شغلی مناسبی به دست خواهد آورد. در ضمن فارغ التحصیل علوم و صنایع غذایی می تواند با استفاده از سرمایه شخصی و یا شرکت با فردی که سرمایه مورد نیاز را دارد، واحد تولید خصوصی ایجاد کند. کاری که تعدادی از فارغ التحصیلان این رشته انجام داده و موفق نیز بوده اند.

خرما سرشار از کلسیم، فسفر، منیزیم و ویتامین ها بوده که برای تأمین سلامتی بدن بسیار مفید و ضروری می باشند. چون آهن خرما زیاد است، با خوردن ۱۵ گرم آن روزانه میتوان رفع نیازمندی از جهت تأمین آهن بدن نمود و کم خونی یا عوارض ناشی از کمبود آهن را به این وسیله برطرف کرد.
خرما را می‌توان جایگزین قند، شکر و مربا کرد. یک عدد خرمای مرطوب ۲۰ کالری و یک خرمای خشک ۱۵ کالری دارد که با خوردن آن انرژی بدن تامین می‌شود. به خصوص خرمای ربی با توجه به دارابودن قند طبیعی از ارزش غذایی بالایی برخوردار بوده و جایگزین مناسبی برای قند است.

۱۰ نکته طلایی در مورد خرما
• سعی کنید به جای قند و شکر از خرما برای نوشیدن چای استفاده کنید.
• در آشپزی و شیرینی‌پزی نیز به جای شکر می‌توانید از خرما استفاده کنید.
• ورزشکاران به علت فعالیت زیاد، می‌توانند از عصرانه‌ای مقوی که با خرما باشد استفاده کنند.
• خرما برای کاهش چربی‌های خون موثر است.
• با مصرف خرما می‌توان احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان را کاهش داد. عصاره خرما با جلوگیری از رشد میکروب عامل پوسیدگی دندان، احتمال ابتلا به این عارضه را کاهش می‌دهد.
• خرما دارای قند زیادی است. در واقع حدود۷۰ درصد آن را کربوهیدرات تشکیل می‌دهد، ۲۵ درصد قند آن ساکاروز و ۵۰ درصد آن گلوکز است.
• فیبر موجود در خرما برای بهبود عملکرد سیستم گوارش و هضم و دفع مواد غذایی مفید است.
• کسانی که بیماری قند دارند باید کمتر از این میوه استفاده کنند.
• برای خواب راحت و با آرامش می‌توانید قبل از خواب یک عدد خرما و یک لیوان شیر گرم میل کنید.
کمک به جلوگیری از سرطان سیستم گوارش، اشتها آور، بهبود دهنده عملکرد دستگاه گوارش، کمک به حفظ سلامت دستگاه عصبی، موثر در پیشگیری و درمان بیماری های همچون فقر آهن، کم خونی و چربی خون بالا.

منبع:صنایع غذایی همدان

بسیاری افراد هزینه‌های گزافی برای خرید شامپو‌های گران‌قیمت و ماسک‌های تقویت‌کننده مو می‌پردازند غافل از اینکه رعایت رژیم غذایی سالم به مرور زمان به داشتن موهایی درخشنده و پرپشت کمک می‌کند.

وحید عرفانی متخصص تغذیه در گفت‌وگو فارس به نقش تغذیه در استحکام و زیبایی مو اشاره کرد و گفت: همه داشتن موهایی پرپشت و درخشنده به عنوان عنصری در زیبایی ظاهری اهمیت می‌دهند و اگرچه اغلب افراد نکات بهداشتی مانند شستشوی به موقع و کوتاه کردن مو را رعایت می‌کنند اما همچنان موهایی شکننده و کم‌پشت دارند.


وی با اشاره به اینکه در برخی موارد صرفنظر از عوامل ژنتیک حتی بهترین شامپوهای شیمیایی نیز اثری بر رشد مو ندارد، افزود: با داشتن تغذیه مناسب که حاوی پروتئین و ویتامین‌های گروه a,b,c و مواد معدنی طبیعی مانند آهن، مس، ید و کلسیم می‌توان تا حد زیادی جلوی ریزش مو را گرفت.
به گفته این متخصص تغذیه پروتئین موجود در غذا ساختار مو را محکم کرده و از شکنندگی آن می‌کاهد.
عرفانی گفت: ماهی، مرغ، گوشت، پنیر و غلات سرشار از پروتئین هستند و همین طور ماست نیز منبع پروئینی حیوانی محسوب می‌شود که به افراد توصیه می‌کنیم در برنامه روزانه چند قلم از این مواد غذایی را بگنجانند.
وی تصریح کرد: کمبود ویتامین نیز می‌تواند به کمرنگ و نازک شدن مو منجر شود به عنوان مثال کمبود ویتامین b که در جریان خون نقش دارد در رشد مو و رنگ آن اثر زیادی دارد به طوری که شوره سر و کچلی می‌تواند نشانه کمبود ویتامین bکمپلکس باشد .
وی افزود: سویا، موز، حبوبات، تخم‌مرغ و ماست منشأ خوبی برای تأمین این ویتامین هستند.
این متخصص تغذیه بیوتین را یکی دیگر از مواد غذایی عنوان کرد که مصرف روزانه ۱۰۰ میلی‌گرم از این ماده از ریزش مو در برخی مردان جلوگیری می‌کند که در ذرت، جو، گردو، بادام زمینی، تخم‌مرغ پخته و کلم‌برگ به وفور یافت می‌شود.
وی ویتامین c را سبب تقویت و نرمی رشته‌های مو عنوان کرد و افزود: مصرف اندازه این ویتامین که در گوجه فرهنگی، مرکبات و سبزیجات به وفور یافت می‌شود از شکستن و خرد شدن موها جلوگیری می‌کند.
عرفانی گفت: ید موجود در مواد غذایی از عوامل مؤثر بر سلامت مو است و کمبود آن رشد مو را کند می‌کند .غذاهای دریایی،‌ قارچ، مارچوبه، سیر، اسفناج و تخم کنجد سرشار از ید هستند.
وی به افرادی که ریشه موهای آنها ضعیف است و مویی کم‌پشت و شکننده دارند توصیه کرد تا از میزان آهن بدن خود با یک آزمایش مطلع شوند چرا که کمبود آهن باعث می‌شود تا اکسیژن کافی به موها نرسیده و ریشه مو ضعیف شود.
عرفانی تصریح کرد: عنصر مس نیز در ایجاد رنگ‌انه‌‌های مو نقش حیاتی دارد و مصرف اندازه روی نیز از ریزش مو پیشگیری می‌کند.