جراحی چاقی خوب است؛ اما نه برای همه!
جراحی چاقی خوب است؛ اما نه برای همه!
مروری بر پرونده ای که در آن با جراحی هم چاقی برطرف شد، هم ریفلاکس
دکتر محمد رضا ابراهیمی، متخصص جراحی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و فلوشیپ جراحی لاپاراسکوپی و مدرس دانشگاه است. با این جراح درباره عمل جراحی بای پس آمنه مهدی خانی و شرایط او قبل و بعد از عمل گپ زده ایم که در ادامه بخشی از آن را می خوانید.
آقای دکتر! این روزها خیلی ها دنبال یک روش معجزه آسا برای لاغری می گردند و به همین خاطر می خواهند زیر تیغ جراحی بروند؛ اما آیا این روش برای همه افرادی که دچار چاقی هستند مناسب است؟
مسلما خیر.عوامل زیادی وجود دارد که در نهایت ما را به این تصمیم می رساند که بیمار کاندیدای مناسبی برای جراحی چاقی است. به عنوان مثال کسی که قبلا تجربه درمان های طبی برای کاهش وزن از جمله رژیم درمانی را زیر نظر کارشناس نداشته یا به الکل و مواد مخدر اعتیاد دارد یا دچار مشکلات هورمونی است که کم کم باعث چاقی و افزایش وزن او شده، کاندیدای مناسبی برای جراحی نیست. در واقع فقط آن دسته از افرادی که شاخص توده بدنی یا BMIشان بالای ۴۰ باشد، آنهایی که شاخص توده بدنی شان بیشتر از ۳۵ بوده اما با مشکلات طبی از جمله دیابت نوع دوم، مشکلات قلبی، مفصلی، آپنه خواب، و … دست به گریبان هستند، آنهایی که موانع طبی یا روانی برای جراحی و بیهوشی ندارند و … می توانند کاندیدای بالقوه جراحی چاقی باشند و باید تحت بررسی قرار بگیرند تا لزوم انجام عمل جراحی برای آنها تایید شود.
اشاره کردید که فرد نباید به الکل یا مواد مخدر اعتیاد داشته باشد، آیا این مساله در مورد سیگار هم صدق می کند؟
در مورد سیگار این قضیه به این شدت نیست؛ ولی فرد سیگاری ۶ هفته قبل از اینکه تحت عمل جراحی چاقی قرار بگیرد باید این عادت را کنار گذاشته باشد.
خانم مهدی خانی چه شرایطی داشتند که تحت جراحی چاقی قرار گرفتند؟
مساله در مورد ایشان کمی خاص بود چون اضافه وزن شان در حدی نبود که BMI شان به بالاتر از ۴۰ رسیده باشد؛ ولی با توجه به مشکلات گوارشی که پیش از جراحی داشتند به ویژه رفلاکس شدید، همچنین توصیه اکید متخصص گوارش که برای رفع علایم باید وزن کم می کردند، شکل ظاهری نامناسب که باعث نارضایتی خودشان هم شده بود و بزرگ بودن حجم معده و … پس از در نظر گرفتن جوانب مختلف به این نتیجه رسیدیم که ایشان تحت جراحی قرار بگیرد.
آیا از نتیجه عمل راضی هستید؟
بله، صددرصد. خانم مهدی خانی طی یک سال و چند ماهی که از جراحی شان می گذرد ۳۳ کیلوگرم یا به عبارتی بیش از ۹۵دصد اضافه وزن شان را وزن کم کرده اند و مشکلات گوارشی هم که قبل از جراحی داشتند، برطرف شده است.
اساسا چقدر کاهش وزن پس از جراحی از نظر شما مطلوب است؟
برای هر کسی که تحت اعمال جراحی چاقی قرار می گیرد، وزنی که بعد از عمل از دست می دهد، متفاوت است. سن، وزن قبل از جراحی، نوع عمل جراحی اعم از اینکه بای پس، اسلیوو … باشد، توانایی فرد برای ورزش کردن بعد از عمل جراحی، انگیزه ای که خود بیمار برای کاهش وزن دارد، حمایت هایی که از جانب خانواده صورت می گیرد و عامل مهم دیگری از جمله تعهد بیمار به پیگیری دستورالعمل های غذایی و دارویی پس از جراحی، روی این مساله که فرد پس از عمل چقدر وزن از دست می دهد اثر گذار است. البته بر اساس مطالعاتی که جدید انجام گرفته جراحی که منجر به کاهش وزن بیش از ۵۰ درصد اضافه وزن بدون بروز عوارض جانبی شده باشد، به عنوان یک عمل موفق در نظر گرفته می شود.
این کاهش وزن طی چه مدت اتفاق می افتد؟
معمولا بین ۱۸ تا ۲۴ ماه بعد از جراحی.
این کاهش وزن برای خانم مهدی خانی چقدر طول کشید؟
حدود شش ماه. این موضوع را هم توضیح بدهم که بیمارانی که پیش از جراحی BMI بالاتری دارند بعد از عمل وزن بیشتری را از دست می دهند؛ اما بیمارانی که BMI شان پایین تر است درصد بیشتری از اضافه وزن خود را از دست می دهند و خیلی راحت تر می توانند به وزن ایده آل خودشان برسند، که البته این مساله در مورد خانم مهدی خانی کاملا ملموس است چون ایشان طی شش ماه بعد از جراحی همه اضافه وزن شان را از دست دادند و به وزن ایده آل شان رسیدند.
کمی در مورد روش جراحی این خانم و تفاوت آنها با روش های متداول دیگر توضیح می دهید؟
روش بای پس تلفیقی از روش های محدودیت حجم و کاهش جذب است. یعنی بیمارانی که تحت این عمل جراحی قرار می گیرند، هم حجم هر وعده غذای مصرفی شان در طول روز کاهش پیدا می کند و هم جذب مواد غذایی در بدن شان کاهش پیدا می کند. از طرف دیگر تغییرات ناشی از جراحی به روش بای پس باعث می شود که تا حدودی نسبت به غذا بی میل شود.
این احساس ناشی از سیری چیست؟ چون نگرانی خیلی از بیماران پیش از جراحی این است که نکند بعد از عمل همچنان اشتیاق و میل شدیدی نسبت به غذا خوردن داشته باشند اما نتوانند غذا بخورند و این مساله از نظر روانی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
وقتی کسی تحت عمل جراحی بای پس معده قرار می گیرد، یک بخش حدود ۳۰ تا ۵۰ میلی لیتری از معده برایش جدا و ایجاد می شود که به ژژنوم (ابتدای روده) وصل می شود. این یعنی وقتی شما غذا می خورید، خوراکی هایی که میل کردید به سرعت در این بخش از معده جمع می شوند و چون حجم بسیار کمی از غذا برای پر کردن این بخش کافی است، قسمت فوقانی معده تان پیامی را به مغز می فرستد، انگار که کل معده تان پر شده است. همین مساله هم باعث به وجود آمدن احساس سیری زودرس و بی میلی نسبت به غذا می شود. البته بعد از این جراحی اشتها هم به مراتب کم می شود چون برخلاف قبل محتویات معده بیمار مستقیما وارد روده باریک می شود.
این شرایط در خصوص جراحی اسلیو هم صدق می کند؟
جراحی اسلیوگاستروکتومی یک روش محدود کننده است و ما سوء جذبی برای بیمار ایجاد نمی کنیم. در این روش حدود ۷۵-۵درصد از معده خارج می شود و چیزی که از معده باقی می ماند شبیه به یک آستین است در حد و اندازه یک عدد موز معمولی یعنی حدود ۵۰ تا ۱۵۰ میلی لیتر که البته میزان این کاهش حجم بنا به نظر تخصصی جراح و وضعیت بیمار تعیین می شود. کاهش وزنی هم که بیمار پس از این جراحی پیدا می کند ناشی از کاهش حجم معده باقی مانده است که باعث می شود فرد زودتر از قبل احساس سیری یا پری داشته باشد. البته بعد از عمل جراحی اسلیو تولید هورمون گرلین یا همان هورمون گرسنگی کم می شود، بنابراین بیمار خیلی راحت تر از قبل می تواند میل خود را نسبت به غذا کم کند.
با توجه به اینکه بخشی از معده برداشته می شود، بنابراین اسلیو برگشت ناپذیر است؟
بله اسلیوگاستروکتومی یک روش دائمی و برگشت ناپذیر است و خیلی نادر است که معده مجدد گشاد شود. ما این مساله را به عنوان یکی از معایب این روش برای بیمارانی که می خواهند تحت این جراحی قرار بگیرند توضیح می دهیم. موضوع دیگر احتمال افزایش وزن مجدد پس از این عمل است که اگر بیمار یک تا سه ال پس از انجام عمل جراحی رژیم مناسب غذایی، ورزش و توصیه های تیم پزشکی را رعایت نکند، ممکن خواهد بود.
خانم مهدی خانی بعد از جراحی عارضه جانبی نداشتند؟
قبل از اینکه در مورد خانم مهدی خانی توضیح بدهم ذکر این نکته ضروری است که میزان بروز عوارض مهم بعد از جراحی بای پس از جمله خونریزی گوارشی، زخم حاشیه ای، انسداد روده، کمبود یکسری از مواد غذایی و … حدود ۱۵ درصد است.
فرقی نمی کند که جراحی لاپاراسکوپیک باشد یا باز؟
خیر، در این مورد فرق چندانی بین جراحی لاپاراسکوپیک و باز وجود ندارد؛ اما نوع عوارض در این دو تکنیک با هم متفاوت است. خانم مهدی خانی هم قبل و بعد از عمل جراحی عارضه جدی نداشتند فقط دچار ریزش مو شده بودند که طبیعی است و کامل برگشت پذیر و معمولا کمتر از ۴-۳ ماه طول می کشد. البته ایشان حدود چند ماه بعد از جراحی دچار دردهای شدید در ناحیه شکمی شدند و ما به خاطر بررسی های دقیق تر ایشان را در بیمارستان بستری کردیم ولی این دردها هیچ ربطی به جراحی شان نداشت و ریشه اش به استرس بر می گشت که خوش بختانه برطرف هم شد.
کمی در مورد ریزش موی بعد از جراحی هم توضیح دهید؟ منظورتان از این که فرمودید این ریزش مو طبیعی است، چیست؟
ببینید فرآیند رشد موی ما دو مرحله دارد؛ مرحله رشد که ما اصطلاحا به آن آناژن می گوییم و مرحله تلوژن یا استراحت. در همه ساعات عمر ما حدود ۱۵-۵ درصد از فولیکول های مو در مرحله تلوژن قرار دارند که به طور میانگین ۳-۲ ماه طول می کشد و در این مدت روزانه حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ تار موی ما می ریزد. هر عاملی که برای بدن استرس محسوب شود، باعث می شود که فولیکول های بیشتری از مو وارد مرحله فاز تلوژن شوند و فرد احساس می کند که دچار ریزش موی بیش از حد طبیعی شده است. جراحی چاقی هم زمینه ساز یک نوع استرس است و احتمال زیادی وجود دارد که بیماران پس از این جراحی دچار ریزش مو شوند؛ اما این ریزش مو منطقه ای نیست بلکه منتشر بوده و ۴-۳ ماه هم بیشتر طول نمی کشد و دوباره موهای جدید جای موهای قدیمی را که ریخته اند، خواهند گرفت.
خانم مهدی خانی طی یک سال و چند ماهی که از جراحی شان می گذرد ۳۳ کیلو گرم یا به عبارتی بیش از ۹۵درصد اضافه وزن شان را کم کرده اند و مشکلات گوارشی هم که قبل از جراحی داشتند، برطرف شده است.
اختصاصی پرشین طب
